تفاوت کنتاکتور و ssr چیست؟

رله یک کلید است که به صورت الکتریکی و با اعمال ولتاژ عمل می‌کند. درحالیکه کنتاکتور به صورت الکترومکانیکی عمل میکتند.دو نوع از رایج‌ترین رله‌ها و کلید ها که بیشتر استفاده می‌شوند، کنتاکتور و رله‌های SSR هستند. در ادامه به مقایسه این دو می پردازیم.

به نظرتان چه تفاوتی بین کنتاکتور و رله ssr وجود دارد؟ آیا می‌توان این دو قطعه را به جای هم به کار برد؟ بهتر است در موقعیت‌های مختلف از کدام قطعه استفاده شود؟ در این مقاله با تفاوت بین کنتاکتور و ssr آشنا می‌شوید و می‌توانید برای خرید رله ssr و یا کنتاکتورهای مورد نظرتان بهتر تصمیم بگیرید. پس برای همیشه سوء تفاهم‌های خود را در مورد این دو قطعه صنعتی برطرف کنید!

ssr یا رله حالت جامد چیست؟

SSR (Solid State Relay) نوعی کلید الکترونیکی است که قسمتی از یک سوئیچ الکترونیکی را در بر می‌گیرد. این رله‌ها ولتاژهای خروجی AC و DC را در ترمینال‌های کنترل اعمال می‌کنند و به این صورت عملیات سوئیچینگ را به انجام می‌رسانند. Ssr‌ها از اجزای نیمه‌هادی قدرت مانند TRIAC، ترانزیستور و تریستور تشکیل می‌شوند.

معروف‌ترین رله که کاربرد زیادی دارد رله الکترومکانیکی است. این رله از یک سیم پیچ به همراه یک یا چند کنتاکت تشکیل شده است. رله حالت جامد یا رله SSR، برخلاف رله‌های مکانیکی دارای قسمت متحرک یا کنتاک نیست از این رو این رله قادر است با سرعت بالاتری عمل کرده و طول عمر بیشتری داشته باشد.

رله SSR:
رله حالت جامد، رله الکترونیکی، Solid State Relay، رله بدون صدا، رله بدون نویز، رله اس اس آر و... همگی از نام‌های این نوع رله SSR می‌باشند. رله حالت جامد متشکل از قطعات نیمه هادی قدرت مانند تریستور‌ها و ترانزیستور‌ها و یا ترایاک برای تغییر جریان تا حدود ۱۰۰ آمپر می‌باشد. رله SSR شامل یک مدار فرمان و قدرت می‌باشد که در دو مدل تک فاز و سه فاز ساخته می‌شود و دارای انواع آنالوگ و دیجیتال است. رله حالت جامد یک کلید الکترونیکی است که به عنوان بخشی از یک سوئیچ الکترونیکی به حساب می‌آید. رله‌های حالت جامد دارای سرعت تعویض بالایی در مقایسه با رله‌های الکترومکانیکی می‌باشند و هیچگونه تماس فیزیکی برای فرسودگی ندارند.

کنتاکتور:
کنتاکتور‌ها کلید‌های الکترو مغناطیسی هستند که با استفاده ازیک جریان کوچکتر، جریان بزرگتر را قطع و وصل می‌کنند. این فرآیند به این شکل می‌باشد که یک جریان کوچک به کنتاکتور فرستاده می‌شود و کنتاکتور متوجه می‌شود که الان باید کلید داخلی خود را در حالت روشن قرار دهد و وقتی که آن جریان کوچک قطع شد، کنتاکتور متوجه می‌شود که الان باید داخلی خود را در حالت قطع قرار دهد.

کنتاکتور‌ها در اشکال متعددی با ظرفیت‌ها و ویژگی‌های متنوع وجود دارند. اندازه فیزیکی کنتاکتور‌ها از ابعاد کوچک در یک دست جا شوند تا دستگاه‌هایی بزرگ در یک ضلع آن تقریباً یک متر باشند، متغیر است.

کنتاکتور این اجزا را در بر می گیرد:

• 3 کنتاکت اصلی پرقدرت برای ارتباط دادن دستگاه‌ها و تجهیزات الکتریکی به شبکه
• کنتاکت‌های کمکی برای انجام وظیفه در طراحی مدارهای فرمان.

حالا به نظرتان کنتاکتورها در چه دستگاه‌هایی کاربرد دارند که می‌توانید به خوبی از ظرفیت‌های آن‌ها استفاده کنید؟ دستگاه‌هایی که در آن‌ها به صورت مکرر با قطع و وصل شدن مدار، خاموش و روشن شوند، از دستگاه‌هایی هستند که کنتاکتورها باب طبعشان هستند. کنتاکتور در این دستگاه‌ها، خطوط تغذیه ختم‌شونده به بار را قطع و وصل می‌نماید.

تفاوت کنتاکتور و SSR:

از تفاوت‌های کنتاکتور و رله SSR می‌توان به مکانیزم کاری آن‌ها اشاره کرد، مکانیزم کاری کنتاکتور به صورت الکترو مکانیکی می‌باشد که با تحریک کنتاکت‌های کنتاکتور باز و بسته می‌شوند، ولی مکانیزم کار رله SSR به صورت الکترونیکی بوده و دارای کنترل نمی‌باشد. به همین علت سرعت و وصل در رله SSR بسیار بیشتر از کنتاکتور می‌باشد.
از دیگر تفاوت‌های میان این دو می‌توان به بی صدا بودن رله SSR و نداشتن تیغه کمکی اشاره کرد که در کنتاکتور این دو عامل وجود دارند.
کنتاکتور‌ها عمدتاً کاربری سه فاز دارند، ولی رله‌های SSR هم در سه فاز و هم در تکفاز کاربرد زیادی دارند.
تفاوت دیگر کنتاکتور و رله SSR طول عمر، ابعاد و وزن آنهاست به طوری که طول عمر رله SSR به دلیل نداشتن هیچ قسمت متحرکی بیشتر از کنتاکتور می‌باشد، همچنین وزن و ابعاد رله SSR ازکنتاکتورکمتر است.
رله‌های حالت جامد به دلیل عدم تولید جرقه در هنگام کلید زنی از امنیت بالاتری نسبت به کنتاکتور برخوردار هستند و همین امر باعث شده که در مکان‌های قابل اشتعال نیز قابل استفاده باشند.
تغذیه رله SSR هم به صورت ولتاژی و به هم به صورت سیگنال جریانی قابل تحریک می‌باشد در صورتی که تغذیه کنتاکتور فقط به صورت ولتاژی تحریک می‌شود.
رله حالت جامد در مقایسه با کنتاکتور قیمت بالاتری دارد و همچنین دارای حساسیت بیشتری نیز می‌باشد.

چه تفاوتی بین کنتاکتور و ssr وجود دارد؟

حالا نوبت به بررسی تفاوت کنتاکتور و ssr می‌رسد. یکی از تفاوت‌های این دو قطعه در مکانیزم کار آن‌هاست. ساز و کار عملکرد کنتاکتورها به صورت الکترومکانیکی است اما ssrها از مکانیزمی الکترونیکی بهره می‌برند و کنتاکت‌ها در ssr نقشی ندارند.

همین موضوع باعث شده است که ssrها سرعت قطع و وصل خیلی بیشتری را نسبت به کنتاکتورها ارائه دهند. تا این‌جا یک صفر به نفع رله‌های حالت جامد!

تفاوت کنتاکتور و ssr در تولید سر و صدا

تفاوت دیگر کنتاکتور و ssr در میزان سر و صدایی است که ایجاد می‌کنند. ssrها بی‌ سر و صدا هستند، در حالی که کنتاکتورها صدا تولید می‌کنند. هم‌چنین در ssrها از تیغه کمکی استفاده نمی‌شود، در حالی که کنتاکتورها دارای تیغه کمکی هستند.

کارایی سه فاز و تک‌فاز

سوالی که در مورد استفاده از کنتاکتورها و ssrها مطرح می‌شود، این است که به دنبال کارایی سه فاز هستند یا تک‌فاز؟ بیشتر کنتاکتورها فقط کارایی سه فاز دارند و نمی‌توانید آن‌ها را برای موارد تک‌فاز به کار ببرید؛ در حالی که ssrها هم در حالت سه فاز و هم در حالت تک‌فاز کارایی دارند و این بابت محدودیتی گریبانتان را نمی‌گیرد.

تفاوت کنتاکتور و ssr در اندازه

ابعاد و وزن قطعات از موارد دیگری است که دارای اهمیت است. کنتاکتورها و رله‌های حالت جامد از این نظر نیز با هم متفاوت هستند. به نظرتان کنتاکتورها کوچک‌تر و سبک‌تر هستند یا ssrها؟

این‌جا هم ssrها برنده می‌شوند! رله‌های حالت جامد وزن کمتر و ابعاد کوچک‌تر نسبت به کنتاکتورها دارند. هم‌چنین ssrها طول عمر بیشتری نسبت به کنتاکتورها دارند.

امنیت

حالا نوبت به مقایسه این دو قطعه از نظر امنیت می‌رسد؟ کدام یک از این دو قطعه امنیتی بالاتری دارند؟ کدام‌یک از آن‌ها را می‌توان در مکان‌هایی که قابلیت اشتعال وجود دارد، به کار گرفت؟

باز هم پاسخ، ssr است! به دلیل این‌که ssrها در هنگام کلیدزنی جرقه نمی‌زنند، امنیت بالاتری نسبت به کنتاکتورها دارند و می‌توانید در آن‌ها را در مواردی که امکان آتش‌سوزی وجود دارد، به کار بگیرید.

نوع تغذیه

رله‌های حالت جامد از نظر تغذیه نیز نسبت به کنتاکتورها دستتان را بازتر می‌گذارند. اما این موضوع به چه معناست؟ تغذیه ssrها هم به صورت سیگنال جریان و هم به صورت ولتاژی تحریک می‌شود، اما تغذیه کنتاکتورها فقط به صورت ولتاژی قابل تحریک است.

قیمت

با وجود برتری‌هایی که رله‌های حالت جامد نسبت به کنتاکتورها دارند، باید انتظار داشته باشید که قیمت آن‌ها نسبت به کنتاکتورها بیشتر باشد. حالا انتخاب با شماست که با توجه به نوع کارایی مد نظرتان، کدام‌یک از این قطعات را انتخاب کنید تا به سوددهی بالاتری برسید.

سخن آخر

حالا که با «تفاوت های کنتاکتور و ssr» در موارد مختلف آشنا شدید، می‌توانید با آگاهی بیشتری برای خرید ssr یا کنتاکتور تصمیم‌گیری کنید.